Bài 18: Bốn cách trong tiếng Đức – Die vier Fälle

Bốn cách trong tiếng Đức chắn hẳn là vấn đề ngữ pháp khó hiểu nhất mà nhiều bạn khi bắt đầu học phải than trời. Tuy nhiên, nó khó chỉ là vì bạn chưa hiểu bản chất thực sự của nó mà thôi. Hãy cùng CLB Tiếng Đức Việt Đức tìm hiểu để nhận thấy rằng vấn đề ngữ pháp này dễ như ăn kẹo và rất thú vị, hữu ích nhé.

Cách trong tiếng Đức là gì?

Như các bạn đã biết, trong một câu tiếng Việt, hay tiếng Anh đều có những thành phần ngữ pháp như là:

• Chủ ngữ: sinh ra động từ chính trong câu
• Động từ: diễn tả hoạt động, hành động của chủ ngữ
• Tân ngữ: bị động từ tác động lên

Với tiếng Việt, chúng ta chỉ nhận biết được đâu là chủ ngữ, đâu là tân ngữ nhờ vào vị trí của chúng trong câu. Tuy nhiên, đối với tiếng Đức, chúng ta có thể dễ dàng nhận biết được chủ ngữ hay tân ngữ của câu nhờ vào việc chúng được chia ở cách nào.

Tiếng Đức có bao nhiêu cách?

Như vậy, hiểu đơn giản nhất, cách trong tiếng Đức chính là qui tắc ngữ pháp giúp ta nhận biết chức năng ngữ pháp của một số từ loại trong câu. Cụ thể như sau:

Cách 1 | Chủ cách | Nominativ

Đóng vai trò là chủ ngữ, sinh ra động từ trong câu. Hay nói cách khác, nếu một từ trong câu đóng vai trò chủ ngữ, nó phải được chia ở cách 1.

Ví dụ:

• Tôi yêu em. Ở câu này, „tôi“ sinh ra động từ „yêu“, nên nó phải được chia ở cách 1.

Cách 4 | Tân ngữ trực tiếp | Đối cách | Akkusativ

Đóng vai trò là tân ngữ trực tiếp trong câu. Nếu một tân ngữ nào trong câu bị động từ tác động trực tiếp lên thì nó phải được chia ở cách 4.

Ví dụ:

• Tôi yêu em. Ở câu này, „em“ bị động từ „yêu“ tác động trực tiếp, nên nó phải được chia ở cách 4.

Cách 3 | Tân ngữ gián tiếp | Tặng cách | Dativ

Đóng vai trò là tân ngữ gián tiếp trong câu. Nếu một tân ngữ nào trong câu bị động từ tác động gián tiếp thì nó phải được chia ở cách 3.

Ngoài ra, trong tiếng Đức, có một số động từ chỉ đi với cách 3, do vậy, trong trường hợp này chúng ta phải chia tân ngữ ở cách 3, mặc dù về ý nghĩa, nó có thể bị động từ tác động trực tiếp lên.

Ví dụ:

• Tôi đưa cô ấy cái bút. Ở câu này, „cô ấy“ không bị hành động „đưa“ tác động trực tiếp, nên nó phải được chia ở cách 3.

Cách 2 | Sở hữu cách | Genitiv

Đây là dạng sở hữu của danh từ.

Ví dụ:

• Cái bút của vợ tôi. Ở cụm từ này, „cái bút“ thuộc sở hữu của danh từ „vợ tôi“, nên danh từ „vợ tôi“ phải được chia ở cách 2.

Xác định cách trong câu như nào?

Tóm lại, để dùng cách trong tiếng Đức một cách đúng đắn, trước hết bạn phải xác định được động từ trong câu, và sau đó hình dung ra được:

• Ai/cái gì sinh ra động từ đó? -> Nó chính là chủ ngữ Nominativ
• Động từ đó tác động trực tiếp lên ai/cái gì -> Nó chính là tân ngữ trực tiếp Akkusativ
• Ai/cái gì không bị động từ tác động trực tiếp? -> Nó chính là tân ngữ gián tiếp Dativ
• Cái gì sở hữu cái gì? -> Nó chính là sở hữu cách Genitiv

Ngoài ra, hãy đọc các bài viết riêng, kĩ lưỡng hơn về từng cách một do CLB Tiếng Đức Việt Đức viết để hiểu rõ đầy đủ về từng cách trong tiếng Đức bạn nhé.

Bảng phân tích các thành phần ngữ pháp trong câu

Loại từ nào phải chia theo cách?

Các loại từ phải chia theo cách, nghĩa là phải phân biệt rõ chúng là chủ ngữ, tân ngữ trực tiếp, hay tân ngữ gián tiếp khi đặt câu đó là:

• Đại từ: ich, du, dieser, v.v.
• Danh từ: das Buch, der Tisch, v.v.
• Tính từ: ein guter Mann, eine gute Frau, v.v.
• Mạo từ: der, die, ein, eine…

Bảng chia đại từ nhân xưng

Bảng chia mạo từ xác định

Bảng chia mạo từ không xác định

Bảng chia mạo từ sở hữu mein, dein, sein…

Để chia các mạo từ sở hữu khác, bạn chỉ đơn giản thay mein bằng chúng mà thôi. Ví dụ với mạo từ của cô ấy ihr chẳng hạn, ta sẽ có:

 Bảng chia đuôi tính từ đi với mạo từ xác định

Các bạn có thể nhận thấy:

• Ở cách 3, cách 2, số nhiều, và cách 4 giống đực tính từ luôn có đuôi en
• Các trường hợp còn lại có đuôi e

Bảng chia đuôi tính từ đi với mạo từ không xác định

Các bạn có thể nhận thấy:

• Ở cách 3, cách 2, số nhiều, và cách 4 giống đực tính từ luôn có đuôi en
• Cách 1 giống đực có đuôi er giống từ der trong khi cách 1, cách 4 giống trung có đuôi es giống từ das, cách 1, cách 4 của giống cái có đuôi e giống từ die

Bảng chia đuôi tính từ không có mạo từ đi kèm

Các bạn có thể nhận thấy:

• Đuôi của tính từ lúc này rất giống với der, die das. Ví dụ như guter (der) guten (den)…

Ghép các bảng lại với nhau một cách hoàn chỉnh

Bảng 1: Đi với mạo từ xác định der – die – das – die

Bảng 2: Đi với mạo từ không xác định ein – eine – ein – keine/meine…

Bảng 3: Không đi với mạo từ