Bài 5: Ngày tháng năm trong tiếng Đức

Để tiếp tục ôn luyện phần phát âm và phần số trong tiếng Đức, hôm nay chúng ta tiếp tục tìm hiểu cách nói ngày tháng năm trong tiếng Đức.

Tổng quan

Tiếng Đức dùng:

• Số thứ tự để nói ngày và tháng
• Số đếm để nói năm.

Ngoài ra, các tháng còn có tên riêng của chúng, do vậy bạn sẽ có hai cách để nói tháng. Ví dụ để nói tháng 10 ta có thể dùng:

• Số thứ tự: tháng thứ mười (10.) như trong tiếng Việt.
• Tên riêng của tháng: 🔊 Play Oktober.

Khi thứ ngày tháng có thêm thứ thì người Đức thường sử dụng tên của tháng hơn là dùng số thứ tự để chỉ tháng.

Ví dụ:

• Người ta dùng 🔊 Play „Montag, 11. Oktober 2021“ (Thứ hai, ngày 11. tháng Mười năm 2021) thay vì 🔊 Play „Montag, 11.10.2021“ (Thứ hai, ngày 11.10.2021.)

Dấu chấm „.“ trong thứ ngày tháng ngụ ý số đó là số thứ tự, chứ không phải dấu để ngăn cách các con số.

Ví dụ:

• Nếu chúng ta viết 11/10/2021 là sai.
• Cách viết đúng phải là 11.10.2021 hoặc 🔊 Play 10. Oktober 2021.

Cách phát âm thứ ngày tháng trong tiếng Đức

Phần này chỉ cần học thuộc các câu ví dụ. Những khái niệm ngữ pháp khác sẽ được giới thiệu chi tiết ở các bài sau.

Thứ ngày tháng nếu dùng số thứ tự thì sẽ có những trường hợp sau xảy ra:

Đứng một mình hoặc sau „sein“

Trong trường hợp này, nó được chia ở chủ cách Nominativ với các trường hợp như sau:

Không có mạo từ đi kèm

Lúc này đuôi số thứ tự của nó sẽ là „er“.

Ví dụ:

• 🔊 Play Fünfter Oktober: Treffen mit Freunden | Ngày mùng 5 tháng Mười: gặp mặt bạn bè
• 🔊 Play Fünfter Zehnter: Treffen mit Freunden | Ngày mùng 5 tháng thứ mười: gặp mặt bạn bè

Đi với mạo từ không xác định

Lúc này đuôi số thứ tự của nó sẽ là „er“.

Ví dụ:

• 🔊 Play Es war ein fünfter Oktober. | Đó là một ngày mùng 5 tháng Mười nào đó.
• 🔊 Play Es war ein fünfter Zehnter. | Đó là một ngày mùng 5 tháng thứ mười nào đó.

Đi với mạo từ xác định

Lúc này đuôi số thứ tự của nó sẽ là „e“.

Ví dụ:

• 🔊 Play Heute ist der fünfte Oktober. | Hôm nay là mùng 5 tháng Mười.
• 🔊 Play Heute ist der fünfte Zehnte. | Hôm này là ngày mùng 5 tháng thứ mười.

Trường hợp là tân ngữ

Trường hợp này hay sử dụng nhất với giới từ „an / am“ nghĩa là „vào“.

Không có mạo từ đi kèm

Khi ngày tháng là tân ngữ thì trường hợp này không xảy ra.

Trường hợp đi với mạo từ không xác định

Lúc này đuôi số thứ tự của nó sẽ là „en“

Ví dụ:

• 🔊 Play Wir trafen uns an einem fünften Oktober. | Chúng tôi đã gặp nhau vào một ngày mùng 5 tháng Mười nào đó.
• 🔊 Play Wir trafen uns an einem fünften Zehnten. | Chúng tôi đã gặp nhau vào một ngày mùng 5 tháng thứ mười nào đó.

Trường hợp đi với mạo từ xác định

Lúc này đuôi số thứ tự của nó sẽ là „en“. Đây là cách hay dùng nhất nên các bạn cần chú ý.

Ví dụ:

• 🔊 Play Wir treffen uns am fünften Oktober. (an dem = am) | Chúng tôi sẽ gặp nhau vào ngày mùng 5 tháng Mười.
• 🔊 Play Wir treffen uns am fünften Zehnten. | Chúng tôi sẽ gặp nhau vào ngày mùng 5 tháng thứ mười.

Tên riêng của các tháng

• 🔊 Play Januar (Jan) | tháng Một           
• 🔊 Play Februar (Feb) | tháng Hai          
• 🔊 Play März (Mär) | tháng Ba 
• 🔊 Play April (Apr) | tháng Tư  
• 🔊 Play Mai (Mai) | tháng Năm
• 🔊 Play Juni (Jun) | tháng Sáu
• 🔊 Play Juli (Jul) | tháng Bảy
• 🔊 Play August (Aug) | tháng Tám
• 🔊 Play September (Sep) | tháng Chín
• 🔊 Play Oktober (Okt) | tháng Mười
• 🔊 Play November (Nov) | tháng Mười Một
• 🔊 Play Dezember (Dez) | tháng Mười Hai

Lưu ý:

• Để tránh nhầm lẫn, thực tế người ta gọi tháng sáu là 🔊 Play Juno, và tháng bảy là 🔊 Play Julei, hoặc tốt nhất là nói theo cách nói số thứ tự để tránh nhầm lẫn.

Tên riêng của các ngày trong tuần

• 🔊 Play Montag: thứ hai (ngày của mặt trăng)
• 🔊 Play Dienstag: thứ ba (ngày của thần chiến thắng)
• 🔊 Play Mittwoch: thứ tư (ngày giữa tuần)
• 🔊 Play Donnerstag: thứ năm (ngày của thần sấm)
• 🔊 Play Freitag: thứ sáu (ngày nghỉ)
• 🔊 Play Samstag: thứ bảy (ngày của sao thổ)
• 🔊 Play Sonntag: chủ nhật (ngày của mặt trời)

Trạng từ của các ngày trong tuần

Để biến tên riêng của ngày thành trạng từ, người ta thêm „-s“ vào sau tên riêng của ngày.

• 🔊 Play montags: mỗi thứ hai / vào thứ hai = am Montag
• 🔊 Play dienstags: mỗi thứ ba / vào thứ ba = am Dienstag
• 🔊 Play mittwochs: mỗi thứ tư / vào thứ tư = am Mittwoch
• 🔊 Play donnerstags: mỗi thứ năm / vào thứ năm = am Donnerstag
• 🔊 Play freitags: mỗi thứ sáu / vào thứ sáu = am Freitag
• 🔊 Play samstags: mỗi thứ bảy / vào thứ bảy = am Samstag
• 🔊 Play sonntags: mỗi chủ nhật / vào chủ nhật = am Sonntag

Cách phát âm năm trong tiếng Đức

Để nói năm nhỏ hơn 2000, người Đức đếm hơi khác một chút. Để làm quen với một cách đếm mới, chúng ta hãy tìm hiểu một số qui tắc như dưới đây:

• Nếu có hai số không ta sẽ gọi là „trăm“ hay hundert: 1.00, 2.00, 3.00 …
• Nếu có ba số không ta sẽ gọi là „nghìn“ hay tausend: 1.000, 2.000, 3.000 …
• Nếu có bốn số không, tiếng Việt ta sẽ gọi là „vạn“: 1.0000, 2.0000, 4.0000 …

Theo các ví dụ trên, cách nói năm trước năm 2000 sẽ được nói như sau:

Ví dụ năm 1890:

• Năm 1890 gồm 1800 và 90.
• 1800 được đọc là: 🔊 Play achtzehn-hundert (18 trăm – có hai số 0).
• 90 được đọc là: 🔊 Play neunzig (chín mươi)
• Ghép lại, cách đọc sẽ là: 🔊 Play achtzehn-hundert-neunzig (18 trăm 90)

Ví dụ năm 1991:

• Năm 1991 gồm: 1900 và 91.
• 1900 được đọc là: 🔊 Play neunzehn-hundert (19 trăm)
• 91 được được là: 🔊 Play ein-und-neunzig (một và chín mươi)
• Ghép lại, cách đọc sẽ là: 🔊 Play neuzehn-hundert-ein-und-neunzig (19 trăm một và chín mươi)

Lưu ý:

• Các năm từ 🔊 Play 2000 trở đi được đọc như cách đọc số đếm bình thường.

Các mùa trong năm

• 🔊 Play Frühling: 1. März – 31. Mai | mùa Xuân: từ 1.3. đến 31.5.
• 🔊 Play Sommer: 1. Juni – 31. August | mùa Hạ: từ 1.6. đến 31.8.
• 🔊 Play Herbst: 1. September – 30. November | mùa Thu: từ 1.9. đến 30.11.
• 🔊 Play Winter: 1. Dezember – 28. / 29. Februar | mùa Đông: từ 1.12. đến 28. /29.2.

Một số ngày lễ chính

• 🔊 Play Neujahr: Năm mới
• 🔊 Play das vietnamesische Neujahr / Fest des Ersten Morgens: Tết
• 🔊 Play Silvester: Đêm giao thừa
• 🔊 Play Ostern: Phục sinh
• 🔊 Play Weihnachten: Giáng sinh
• 🔊 Play Das Mondfest / Mittherbstfest: Tết Trung Thu